عطاران و سریال های طنز خاطر ه انگیز ماه رمضانی دهه 80 - وبلاگ خوراکی

به گزارش وبلاگ خوراکی، روزنامه شهروند - مریم قرایی: حالا فقط یک یاد و خاطره است؛ افطار هایی که اعضای خانواده را دُور هم جمع می کرد تا پای قاب تلویزیون بنشینند و با هم لبخند بزنند. تلویزیون در دهه هشتاد، ماه رمضان های شادی را تجربه کرد. این مهم، نتیجه فعالیت یک هنرمند دوست داشتنی به نام رضا عطاران بود؛ کسی که بعد از آخرین سریالش (بزنگاه) به تلویزیون پشت کرد و به این ترتیب و البته با انتقاد بعضی هنرمندان اصولگرا، اندوه جای ثابت و پررنگی در ماه رمضانِ تلویزیون پیدا کرد!

چرا کار های عطاران گرفت؟

دلیل اصلی پیروزیت رضا عطاران، جُدا از کارگردانی و انتخاب بازیگران، روایت های معمولی و همدلانه با زندگی مردم عادی جامعه بود. مردم خودشان را در قاب افطار های تلویزیون می دیدند و برای همین با کار های عطاران عشق می کردند. در واقع به تصویرکشیدن مسائل اجتماعی فرمول اصلی کار های این کارگردان بود که در سریال های دیگری مثل دودکش و پایتخت 4 در ماه رمضان به شکلی تکرار شد. عطاران کاری کرد تا بین سریال های مناسبتیِ ماه رمضان یک ژانر طنز در شبکه سه یا دیگر شبکه ها حضور ثابت داشته باشد. معمولا همین سریال های طنز تبدیل به پربیننده ترین سریال ماه رمضانی می شد.

این دهه طلایی

ماه رمضان های تلویزیون در دهه هشتاد رنگ و بوی دیگری گرفت. یک پای ثابت این تغییر و تحولات سریال های طنز بود. دیگر مناسبت صرفا در غم و اندوه و برنامه های عرفانی خلاصه نمی شد. این ماجرا با عطاران در نیمه این دهه به اوج خود رسید. این اوج با تقابل سریال های طنز و ماورایی پیش رفت. سال 83 عطاران با خانه به دوش آمد. این سریال موج ساخت کار های طنز در ماه رمضان را شروع کرد. استقبالی که از خانه به دوش شد، عطاران و دیگر کارگردان ها و مسئولان صداوسیما را به این فکر انداخت که برای سال های بعد هم برنامه هایی مشابه داشته باشند. سال 87، اما بزنگاه آمد و تبدیل به آخرین اثر عطاران شد. او با نگاه های سلیقه ای مدیران روبرو شد و تلویزیون را رها کرد. همین مسأله افول سریال سازی در حوزه طنز را در پی داشت. هرچند که در دهه نود نمونه های انگشت شمارِ پیروزی را دیدم.

خانه به دوش

رمضان سال 83 یک اتفاق ویژه داشت. خانه به دوش با جذب مخاطبان حداکثری توانست پای سریال های طنز را در ماه رمضان باز کند. این خودش نوعی ساختارشکنی محسوب می شد. خانه به دوش نخستین سریال رمضانی عطاران است که بار ها و بار ها از شبکه های مختلف تلویزیون بازپخش شده است. عطاران علاوه بر کارگردانی در این مجموعه تلویزیونی نقش هم ایفا می کرد. کاراکتر های خانه به دوش تاحدی در دل مخاطبان جا باز کرد که تکه کلام های بسیاری را سر زبان ها انداخت. این سریال زندگی دو خواهر را روایت می کرد که فاصله طبقاتی زیادی با هم داشتند. این دو خانواده با وجود این اختلاف طبقاتی همیشه با هم در رقابت بودند. تضاد میان دو قشر ثروتمند و فقیر به یکی از جذابیت های اصلی داستان تبدیل شده بود که با طراحی موقعیت های طنز سعی شده بود از تلخی های داستان کاسته شود . ماشاء الله در تأمین مخارج خود و خانواده اش با مسائل اقتصادی روبرو بود. او به طور اتفاقی با آقای بیات آشنا می شود و به پیشنهاد این فرد پولی را برای سفر و کار در کشور مالزی به او می دهد و داستان طوری گره می خورد که موقعیت های طنز بسیاری را پدید می آورد. ایرج محمدی و مهران مهام تهیه نمایندگی سریال خانه به دوش را برعهده داشتند و بازیگرانی مثل حمید لولایی، مریم امیرجلالی، علی صادقی، آناهیتا همتی، خشایار راد، بهنوش بختیاری، غلامحسین لطفی و فلور نظری در آن ایفای نقش نموده بودند. حمید لولایی آقا ماشاءالله مشهور این سریال تبدیل به یکی از کاراکتر های به یادماندنی و دوست داشتنی رمضان شد.

متهم گریخت

متهم گریخت نام اثر دیگر عطاران در ماه رمضان است. این سریال داستان مهاجرت خانواده ای شلوغ از یک شهر به تهران و حوادث مختلفی است که برای آنان در پایتخت پیش می آید. شوخی های کارگردان بر محور موقعیت متضاد (تلخ، اما خنده دار) جلو می رود. این شوخی ها هنوز هم می تواند آدم را به خنده بیندازد، برای همین هم همیشه این سریال جزو گزینه های بازپخش تلویزیون قرار می گیرد. سیروس گرجستانی، بازیگر نقش هاشم خان نیز در این سریال یکی از شخصیت های به یادماندنی سریال های ماه رمضانی را خلق کرد و کنار ماشالا (حمید لولایی) نهاده شد. از دیگر بازیگران این سریال می توان به مریم امیرجلالی و علی صادقی اشاره نمود.

بزنگاه

مجموعه بزنگاه حُکم خداحافظی عطاران با صداوسیما را دارد. آخرین حضور این بازیگر و کارگردان در تلویزیون به این سریال برمی شود. بزنگاه داستان خانواده حاج احمد نانوا را روایت می نماید که فوتش بچه ها را بر سر ارث و میراث دور هم جمع می نماید. عطاران در این سریال هم به عنوان بازیگر نقش ایفا کرد؛ نقش نادر که درگیر اعتیاد بود. نویسنده این کار سروش صحت بود و بازیگرانی مثل حمید لولایی، عطیه معصومی، علی صادقی، گیلدا رنجبران، نیکی نصیریان، سوسن پرور، غلامرضا نیکخواه، مرجانه گلچین و احمد پورمخبر داشت.

سریال بزنگاه به دنبال دو مجموعه پیروز عطاران در رمضان سال87 ساخته شد و آخرین بخش از سه گانه این کارگردان به حساب می آید. حمید لولایی که شخصیت اول سریال خانه به دوش را به خود اختصاص داده بود، در بزنگاه هم یکی از شخصیت های ماندگار این سریال شد. بازی لولایی در نقش صابر یکی از بازی های خاطره انگیز این بازیگر است . هرچند فشار ها و اصلاحیه های پی درپی مدیران برای تغییر خط روایی سریال و همچنین دگرگونی بعضی از شخصیت ها باعث شد کار برای عطاران سخت شود و دیگر به تلویزیون بازنشود!

دودکش لطیفی و پایتخت مقدم

در دهه 90 سریال های عطاران تبدیل به یک خاطره شد! در این دهه شاهد پخش دودکش و پایتخت 4 بودیم که مخاطبان خاص خودشان را داشتند. البته دیگر حتی از این سریال ها هم خبری نیست! سریال دودکش که در همین دهه پخش شد، روایت داستان دو خانواده است که زندگی ساده ای دارند و یک قالیشویی را اداره می نمایند، اما هر بار ماجرا ها و مسائلی برای آن ها رقم می خورد، خانواده های بی آلایشی که به دنبال روزی حلال هستند، اما در شرایط سختی قرار می گیرند که موجب نزدیکی آن ها به یکدیگر می شود. محمدحسین لطیفی با دودکش به عرصه طنز وارد شد. بازیگران این کار، امیرحسین رستمی، بهنام تشکر، هومن برق نورد، سیما تیرانداز، الناز حبیبی، نگار عابدی و جواد عزتی بودند.

سریال پایتخت هم بدون شک یکی از پرمخاطب ترین سریال های تلویزیون است که فصل چهارم آن برای ماه مبارک رمضان ساخته شد. مرگ همسر ارسطو و حضور هما در شورای شهر محور اصلی پایتخت چهار را شکل می دهد. داستان ساخت خانه غیرمجاز ارسطو با خلاقیت گروه سازنده پایتخت و محسن تنابنده صحنه های زیبای پایتخت چهار را رقم زدند. پایتخت در پنج گانه خود یک بار در ماه مبارک رمضان به روی آنتن شبکه یک رفت و توانست مانند ایام نوروز مخاطب خودش را پای تلویزیون بنشاند .

عطاران؛ قربانی نگاه سلیقه ای

پیش از این خبر رسیده بود که در رمضان سال جاری سریال طنزی پخش می شود که البته چیزی در صفحه تلویزیون دیده نشد. امیرحسین پور وزیری، نویسنده و کارگردانی که نخستین سریال خود را برای شبکه یک سیما به نام مینو ساخته بود، خبر داده بود که در حال نگارش و ساخت یک سریال تلویزیونی کمدی به نام میم کاف است و قرار بر پخش آن در رمضان است. اما کمی بعد خبر رسید که این اثر طنز به ماه رمضان نمی رسد!

هرچند احتمال تکرار خاطرات خوش سریال های طنز رمضانی بعید به نظر می رسد، اما پخش نشدن یک سریال که دستکم عنوان طنز را یدک می کشد، عجیب است. عطاران با کارنامه درخشان تلویزیونی اش با صداوسیما خداحافظی کرد. او هم یکی دیگر از قربانیان نگاه های سلیقه ای در صداوسیماست. حالا ماییم و ماه رمضان و یاد خوش سه گانه عطاران عزیز. سه گانه ای که هنوز بسیاری از آدم ها مشتری پروپاقرص بازپخش هایش هستند!