چگونه استفاده از یک پیچ گوشتی باعث اولین حادثه خطرناک مربوط به بمب هسته ای شد؟ - وبلاگ خوراکی

به گزارش وبلاگ خوراکی، در 5 دسامبر 1964، یکی از خطرناک ترین سوانح مربوط به سلاح های هسته ای در تاریخ آمریکا به خاطر استفاده نادرست از یک پیچ گوشتی رخ داد.

به گزارش، تکنیسینی که در یک سیلوی محل نگهداری و پرتاب موشک کار می کرد به شکل غیرعمدی باعث انفجاری شد که یک کلاهک هسته ای سوار شده بر روی یک موشک بالستیک قاره پیما را ساقط نموده و به کف بتنی سیلو فرستاد.

حتی امروز نیز اطلاعات بسیار کمی در خصوص این که چرا این سانحه در زمره سوانح مشابه مربوط به سلاح های هسته ای که با عنوان سوانح پیکان شکسته (Broken Arrow) شناخته می شوند رده بندی نشده است. این حادثه زمانی رخ داد که تیم تعمیر و نگهداری سعی در تعمیر سیستم امنیتی متعلق به موشک بالستیک قاره پیمایی از نوع Minuteman I در سیلوی Lima-02 داشت.

Minuteman I اولین نمونه از موشک های بالستیک قاره پیما بود که از سال 1962 تا 1969 در سرویس باقی ماندند. برد این موشک 6،123 مایل (9،850 کیلومتر) و قدرت کلاهک گرما هسته ای W-59 آن نیز یک مگاتن بود. بمب اتمی که در سال 1945 روی شهر هیروشیما رها شد معادل 16،000 تن تی ان تی قدرت داشت و بدین ترتیب قدرت کلاهک گرما هسته ای یک مگاتنی به اندازه انفجار ناشی از 1،000،000 تن تی ان تی برآورد می شد. انفجار زمانی رخ داد که یکی از افراد هنگام برداشتن و جاگذاری مجدد یک فیوز، به دلیل نداشتن ابزار مناسب، از یک پیچ گوشتی استفاده کرد.

این کار باعث ایجاد یک جریان الکتریسیته کوتاه مدت شد که موجی از الکتریسیته را در سیلوی پرتاب ایجاد نموده و یکی از راکت های بازدارنده که برای کاهش سرعت کلاهک W-59 هنگام بازگشت به جو زمین طراحی شده بود را شلیک کرد. این انفجار باعث جدا شدن کلاهک از نوک موشک شده و آن را به 75 فوت (حدود 23 متر) پایین تر و ته سیلوی دارای 80 فوت عمق (24.4 متر) فرستاد. خوشبختانه آنطور که گفته می گردد، کلاهک هسته ای مورد نظر بر اثر این سقوط منفجر نشد.

اما جزییات ماجرای آن شب از این قرار بود: 53 سال پیش، باب هیکس شبی سرد در ماه دسامبر را در اتاقک خود در پایگاه هوایی السوورث در نزدیکی رپیدسیتی می گذراند که تلفن زنگ خورد. آنسوی خط رئیس تیم تعمیر و نگهداری موشک ها بود که هیکس را برای آنالیز حادثه ای در یک سیلوی زیرزمینی می فرستاد.

رییس تیم تعمیر چنین گفت: کلاهک روی موشک قرار ندارد. هیکس در نهایت دریافت که پیچ گوشتی که توسط یکی از تعمیرکاران بخش هوایی استفاده شده باعث ایجاد یک جریان کوتاه مدت شده که خود یک انفجار را موجب شده است. این انفجار باعث فرو افتادن ساختار مخروطی روی موشک- قسمتی که حاوی کلاهک گرما هسته ای است- شده و آن را به کف سیلویی که نزدیک به 25 متر عمق داشت فرستاده است.

باب هیکس

کار های شجاعانه ای که هیکس آن شب و روز های بعد انجام داد هیچگاه رسانه ای نشد و سال ها بعد در گزارش دولت در خصوص حوادث مربوط به سلاح های هسته ای در قالب 7 جمله به آن اشاره شد. در این گزارش آمده بود که این حادثه اولین حادثه مربوط به موشک هسته ای نوع Minuteman بوده است.

وقتی که هیکس در 5 دسامبر 1964 برای آنالیز حادثه به سیلوی مورد نظر فرستاده شد تنها 20 سال سن داشت. ماجرا و دردسر از ابتدای همان روز شروع شده بود وقتی که دو نفر از سرویس تعمیر به سیلوی Lima-02 فرستاده شدند. سیلوی Lima-02 یکی از 150 سیلوی فولادی-بتنی در داکوتای جنوبی بود که در زیر زمین ساخته شده و پر از موشک های هسته ای Minuteman بود.

بعد ها صد ها سیلو های دیگر در داکوتای شمالی، میزوری، مونتانا، وایومینگ، کلرداو و نبراسکا ساخته شد که باعث شد تعداد موشک های Minuteman آماده شلیک به 1.000 فروند برسد. اولین موشک Minuteman که با نام Minuteman I شناخته می شد 56 فوت (کمی بیش از 17 متر) طول و در حالتی که از سوخت پر می شد وزن آن به 65.000 پوند (تقریباً 29.5 تن) می رسید.

نهایت سرعت این موشک نیز 15.000 مایل بر ساعت (24.140 کیلومتر بر ساعت) بوده و می توانست در عرض 30 دقیقه پس از پرتاب به خاک اتحاد جماهیر شوروی، دشمن اصلی ایالات متحده در دوران جنگ سرد، برسد. هر موشک دارای یک کلاهک گرما هسته ای بود که چندین برابر بیشتر از دو بمب هسته ای که بر فراز ژاپن در طول جنگ جهانی دوم رها شد قدرت داشتند.

بر اساس گزارش های دولتی، انفجار نمونه های اولیه موشک Minuteman در دهه 1960 می توانست باعث ویرانی کامل به شعاع 70 مایل مربع، 250.000 کشته و 500.000 مجروح گردد. دو تعمیرکاری که در 5 دسامبر 1964 به سیلوی Lima-02 رفته بودند از اعضای جوان نیرو های هوایی بخش موشکی بودند که مسئولیت آماده سازی و نگهداری موشک ها را بر عهده داشتند. ماموریت آن ها برطرف مشکل سیستم امنیتی سیلوی Lima-02 بود. آن ها برای انجام این ماموریت راه طولانی را با ماشین پیموده و ساعت 2 بعدازظهر به محل رسیدند. سیلوی مستطیلی شکلی که فضای یک هکتاری را اشغال نموده بود با حصار های زنجیری و سیم خاردار محافظت می شد.

آن ها برای ورود به سیلو به باز کردن درب ها و سیستم های امنیتی متعددی احتیاج داشتند. بر اساس گزارش ها، یکی از این افراد در جریان یک آنالیز استاندارد بر روی جعبه کنترل اخطار امنیتی یکی از فیوز ها را بیرون می کشد.

آنطور که در گزارش ها آمده، نیروی مذکور ابزار مناسب بیرون کشیدن فیوز ها را نداشته و برا اینکه فیوز را بیرون بکشد از پیچ گوشتی استفاهد می نماید. وقتی که فیوز بار دیگر در سر جای خود قرار می گیرد باید صدایی شبیه کلیک می داده که نشان دهنده تماس مناسب با نگه دارنده است. اما این بار خبری از صدای کلیک نبود و به همین دلیل فرد مذکور بار دیگر فیوز را بیرون کشیده و سر جای خود قرار می دهند. وی که از شنیدن صدای کلیک مطمئن نشده بود برای بار سوم نیز فیوز را بیرون آورده و بار دیگر در درگاه مخصوص جای می دهد.

در ساعت 3 بعدازظهر و با سومین کوشش تعمیرکار برای قرار دادن فیوز در سر جای خود صدای انفجاری بزرگ در محفظه پرتاب به گوش می رسد. ظاهراً تنها دلیل این انفجار برداشتن فیوز با پیچ گوشتی و نه جای دادن دوباره آن بوده است. به گفته هیکس که بعد ها به محل فرا خوانده شد، فلز نوک پیچ گوشتی با سوی مثبت فیوز و نگهدارنده فلزی آن تماس داشته که به ایجاد یک جریان کوتاه منجر شد که خود جریان کوتاه الکتریسیته را به مکان هایی که قرار نبوده دارای جریان باشد فرستاده است.

در نتیجه یکی از راکت های بازگرداننده شلیک شده و بعد از بالا رفتن با کلاهک که بالای آن بوده برخورد می نماید که باعث افتادن کلاهک موشک بین دیواره سیلو و خود موشک می گردد. مخروط نوک موشک به دلیل فضای تنگ بین موشک و دیواره، به سمت موشک بازگشته و از دو نقطه به آن آسیب می رساند.

در ادامه مرحله دوم انفجار سوخت، مخروط با سه کابل معلق نگهدارنده موشک و در نهایت با کف بتنی سیلو برخورد نموده و به پهلو می افتد. خوشبختانه آسیبی که مخروط به موشک رسانده بود، آنقدر نبوده که باعث انفجار موشک گردد. این حادثه باعث شد که یک سری فعالیت ها در ساعات آینده رخ دهد. در ابتدا اعلام شرایط پیکان شکسته (broken arrow) می گردد، که در گفتمان نظامی به حوادث ناشی از سلاح های هسته ای اطلاق می گردد. در ساعت 10 شب و پس از اعزام تیم های مختلف و انجام اعمال پیشگیرانه گسترده، بالاخره معین شد که کلاهک و موشک در شرایط ثبات قرار داشته و آسیب جدی ندیده اند.

کلاهک W-59

کلاهک W-59 مجهز به ابزار های امنیتی متعددی است که باعث می گردد بغیر از زمان شلیک واقعی و در طول پرواز و دریافت دستور فعال شدن از خودش فعال نگردد. اتفاقی که ممکن بود رخ دهد، یک آتش سوزی بزرگ تر بود که در نتیجه سوختن موتور های راکت بیشتر شده و با منفجر کردن کلاهک هسته ای، باعث آزاد شدن محتویات شکافتی درون کلاهک می شد. اگر این ترکیبات از سیلو خارج می شد می توانست به ایجاد یک شرایط اضطراری برای سلامت مردم منطقه اطراف سیلو منتهی گردد.

موشک Minuteman

بعد از آنکه این موشک بار دیگر در موقعیت ایمن نهاده شد، کلاهک آن برداشته شده و قطعات آن باز شد، هر چند از سرنوشت موشک اطلاعی در دست نیست.

با این وجود، از آنجایی که موشک مذکور هنگام سقوط کلاهکش دچار آسیب دیدگی شده بود به احتمال فراوان از رده خارج شده باشد. امروزه سیلوی پرتاب موشک مذکور خالی است و زمینی که این سیلو در آن قرار داشت به عنوان یک مزرعه کندو مورد استفاده قرار می گیرد. نتیجه اخلاقی این حادثه این است که همواره از ابزار های مناسب برای انجام کار بهره ببرید؛ به ویژه در مواردی که با اشیاء خطرناک سروکار دارید.

منبع: روزیاتو