نگاهی به سه گانه نون خ - وبلاگ خوراکی

به گزارش وبلاگ خوراکی، برگ برنده سه گانه نون خ اعتماد کارگردانش سعید آقاخانی به بازیگران ناشناخته اما مستعد استانی است. آقاخانی هرچقدر جسارت به خرج داده و اعتماد بیشتری به این بازیگران نموده، جواب بهتری گرفته و سریالش مجذوب کننده تر و پرمخاطب تر شده است.

این رویکرد مبارک سبب شده تا یکی از اتفاقات نادر در تلویزیون هم رقم بخورد؛ سری های بعدی یک سریال از فصل اولش مجذوب نماینده تر باشند و بتوانند بینندگان بیشتری را به خود جلب نمایند. این اتفاق خجسته حتی درباره سریال پرمخاطب و برجسته ای مانند مرکز هم رقم نخورد و سریال سیروس مقدم در فصول تازه با نقاط ضعف فراوانی عجین شد و نقدها زیادی را برانگیخت. همچنان بسیاری از منتقدان اعتقاد دارند مرکز 1 برترین سری از شش گانه دست پخت سیروس مقدم و محسن تنابنده است. سریال سعید آقاخانی اما درست رویه معکوسی را طی نموده و هر چه جلوتر رفته به پختگی و مقبولیت خاصی رسیده و توانسته است از اقبال مخاطبان عام و منتقدان به شکل توأمان برخوردار گردد. آقاخانی با اعتماد و میدان دادن به بازیگران استانی که اغلب هم همشهریان و هم دوره ای هایش در جوانی بوده اند فرصتی را در اختیارشان قرار داده تا گوشه ای از توانایی ها و قابلیت های بالفطره خود را به بالفعل تبدیل نمایند و در معرض دید عموم قرار دهند. آقاخانی اگر چه در فصل اول و تا حدودی دوم سریال، دست به عصا راه رفته و جانب احتیاط را گرفته و بازیگران فعال و شناخته شده در مرکز را برای ایفای نقش های اصلی مد نظر داشته است اما با تماشا قابلیت ها و توانایی های بازیگران استانی، فصل سوم را با موضوع آن ها ساخته و اتفاقاً جواب فوق العاده مثبتی هم گرفته است. مثال بارزش می گردد کاظم نوربخش بازیگر نقش سلمان که ناگهان در فصل سوم سریال گُل می نماید و کاراکترش را به یکی از ستون ها و جاذبه های بی بدیل نون خ تبدیل می سازد. آقاخانی البته هوشمندانه و از برای این که سریالش در حد یک کار استانی تنزل نکند، بعضی از بازیگران شناخته شده را هم برای ایفای نقش های اثرش در نظر گرفته که اگر همین رُل ها را هم به بازیگران استانی می سپرد ضرر نمی کرد و سریالش با افت مخاطب روبرو نمی شد.

سعید آقاخانی رگ و ریشه کردی دارد و برای ساخت سریال نون خ به سراغ مردم و اقلیمی رفته است که از آن برخاسته و قصه خود را در این جغرافیا و در میان این مردمان روایت می نماید. همه می دانیم که پرداخت به قومیت ها به خصوص در یکی دو دهه اخیر چقدر به کنش سخت و حساسی تبدیل شده است و به راه رفتن بر روی لبه تیغ می ماند. همین حساسیت ها باعث شده که بسیاری از نویسندگان و کارگردانان قصه های خود را در یک ناکجاآباد روایت نمایند و کاراکترهایشان هیچ نشان و هویت قومیتی نداشته باشند. آقاخانی اما با توجه به شناختی که از قوم خود دارد پرداخت درستی به نمودها داشته و علیرغم شوخی با آن ها، نه حساسیتی را برانگیخته و نه سبب دلخوری شده است. او اتفاقاً با بازنمایی پاره ای از غنای فرهنگی و شاخصه های اخلاقی نمودها زمینه تحبیب و بزرگی این قوم ایرانی را فراهم آورده و بر عزت و مقبولیت شان افزوده است. در سایه چنین سیاستی، شوخی و مطایبه حساب شده، نه تنها دیگر حساسیت نمی زاید و اعتراض نمی آفریند که سبب ساز فراهم آمدن اوقات مرفه و حال خوش برآمده از آن نیز می گردد.

سه گانه نون خ حول وحوش زندگی مرد میانسالی به نام نورالدین خانزاده و دختران و اطرافیانش می گذرد. امیر وفایی در مقام نویسنده سریال کوشیده تا در ورای روایت روابط میان کاراکترها و اتفاقات و ماجراهایی که در بین شان می گذرد نگاهی انتقادی به مناسبات مالی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی برقرار در جامعه امروز داشته باشد و در این میان، حتی سیاست مداران را نیز از نیش و کنایه های خلاقانه اش بی نصیب نمی گذارد. اصولاً عنوان سریال که برگرفته از حروف ابتدایی نام و فامیل کاراکتر اصلی است، به نوعی نام و عنوان اختلاس گران و مفسدان مالی را تداعی می نماید و به همین منظور هم طراحی شده است. شخصیت پردازی اصولی و منطقی کاراکترهای به خصوص بومی و در نظر گرفتن سهم مناسب برای نقش آفرینی در قصه، باعث شده نه تنها این کاراکترها برای مخاطب باورپذیر و ملموس به نظر برسند که افزون بر آن، تمام بار طنز سریال بر روی دوش یکی دو کاراکتر اصلی نباشد و شخصیت های فرعی هم به میزان خود سهم و نقش داشته باشند در پیشبرد قصه و به خصوص اتفاقات کمدی. از میان شخصیت های فرعی اما تأثیرگذار در قصه می توان به سلمان، کیوان، ادریس و کاووس اشاره نمود.

سریال نون خ البته چه در قصه و چه در ساختار دچار ایراداتی هم هست که نباید از آن ها غافل ماند. قصه سریال گاه دچار آشفتگی شده و به نظر می رسد سرنخ ماجرا از دست خود نویسنده هم خارج شده است؛ و از سوی دیگر، بعضی از داستانک های موازی قصه اصلی، تأثیرگذاری لازم را ندارند و به نظر می رسد فقط برای پر کردن وقت طراحی و خلق شده اند. هرچند فرآیند شخصیت پردازی در سه گانه نون خ به طورکلی نمره قبولی می گیرد اما طراحی شخصیت هایی از جمله سیروس، داماد نورالدین با بازی کلیشه ای و تکراری و کسل نماینده علی صادقی، سطح کار را پایین آورده است و یک امتیاز منفی برای سریال آقاخانی به شمار می رود. فی الواقع، دوران علی صادقی و نقش های همیشگی اش به سرانجام رسیده و عجیب است که آقاخانی خواسته دوباره به این ریسمان پوسیده چنگ بیندازد.

در مجموع، سریال نون خ یکی از برترین آثار نمایشی تلویزیون در دهه 90 به شمار می رود که تماشا دوباره اش خالی از لطف نیست. سریالی که توانست قدم در جای پای رقیب قدرتمندی مانند مرکز بگذارد و کم نیاورد. هر سه فصل سریال مجذوب نماینده است؛ فصل سوم اما مجذوب نماینده تر. شبکه آی فیلم مدتی است پخش سریال را شروع نموده و این شب ها به فصل دوم نون خ رسیده است؛ هر شب ساعت21.

*منتقد سینما