دانشگاه های دولتی 2 تا 5 برابر درآمدشان بودجه می گیرند - وبلاگ خوراکی

به گزارش وبلاگ خوراکی، اگر بگوییم دانشگاه های کشور درطول چهاردهه گذشته، عملا با صنعت و جامعه قهر بوده اند، گزافه نگفته ایم؛ چراکه مراکز آکادمیک کشور در این سال ها ترجیح داده اند تمام اتکای خود را به بودجه ای داشته باشند که وابسته به فروش نفت است.

به گزارش گروه رسانه های وبلاگ خوراکی، به نقل از فرهیختگان، یکی از حلقه های مفقوده برای حل مسائل کشور به ویژه در عرصه مالی، ارتباط دانشگاه با صنعت است؛ مساله ای که درصورت تحقق قطعا می تواند در کوتاه مدت و میان مدت، اثرات خود را در چرخیدن چرخ های مالی نشان دهد. هرچند وجود چنین ارتباطی برای همه کشورها در دنیای امروز، امر حیاتی است، اما طبیعتا این مساله برای کشوری مانند ما که در حیطه های مختلف با تحریم های زیادی روبه رو است، اهمیتی دوچندان دارد. تا امروز حرف های زیادی درباره چرایی عدم برقراری ارتباط میان دانشگاه ها با بخش های مختلف جامعه بالاخص صنعت ازسوی فعالان هردو عرصه مطرح شده است، عده ای دانشگاهیان را مشکل این مهم و درمقابل نیز بعضی ها بی رغبتی فعالان صنعتی را علت آن می دانند. از دلایل این مساله که بگذریم، باید بگوییم طی 10 سال گذشته، دانشگاه ها و درمقابل صنعت کشور برای برقراری این ارتباط و رفع چالش های موجود در این راه به تکاپو افتاده اند. طبیعی است که هنوز راه زیادی تا رسیدن به نقطه مطلوب وجود دارد، اما همین تمایل می تواند نه تنها بخشی از چالش های صنعت نسبتا مسن کشور را رفع کند، بلکه برای دانشگاه ها نیز عایدیزایی داشته باشد.

طبیعتا باتوجه به گلایه های مکرر روسای دانشگاه های بزرگ دولتی، مبنی بر اینکه بودجه هیچ گاه کفاف دخل وخرج مراکز آکادمیک را نمی دهد، ورود آنها برای انجام پروژه های برون دانشگاهی چه صنعتی و چه حوزه های غیرصنعتی می تواند نقش مشخص نماینده ای در رفع این مشکل داشته باشد، هرچند آنچه واضح است اینکه دانشگاه ها همچنان ترجیح می دهند وابستگی شان به بودجه دولتی را حفظ نمایند؛ چراکه طبیعتا رفتن به انجام پروژه های اینچنینی باتوجه به موانع موجود، به مثابه طی کردن راهی پرسنگلاخ می ماند. آمارهای رسمی نشان می دهند هنوز قفل ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت به وسیله دانشگاه ها به طور کامل شکسته نشده است. به رغم اینکه شاید تا دو دهه پیش اصلا واژه ای به نام ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت در کشور ما بی معنی بود، اما طبق گزارش منتشرشده به وسیله دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم، سال های انتهای دهه 90، شرایط خوبی برای تحقق این مهم ایجاد شده است، تاحدی که می توان ادعا کرد انقلابی در عرصه ارتباط دانشگاه با صنعت درحال رخ دادن است؛ اما هنوز رقم قراردادهای صنعتی برای نظام آموزش عالی به هزار میلیارد تومان نرسیده است. در این میان نیز دانشگاه های مرکز بیشترین سهم را از این سفره داشته اند و عملا ارتباط با صنعت در استان های دیگر به حدی ضعیف است که به نسبت بودجه دانشگاه ها اصلا به چشم نمی آید.

حرکت دانشگاه ها به سمت عایدیزایی؛ به مثابه رویای شیرین

اگر بگوییم دانشگاه های کشور درطول چهاردهه گذشته، عملا با صنعت و جامعه قهر بوده اند، گزافه نگفته ایم؛ چراکه مراکز آکادمیک کشور در این سال ها ترجیح داده اند تمام اتکای خود را به بودجه ای داشته باشند که وابسته به فروش نفت است. یعنی اگر به سمت انجام پروژه های برون دانشگاهی رفته اند نیز رقم کسب عایدی از این طریق درمقایسه با بودجه ای که دولت به این مراکز می پردازد، به حدی ناچیز بوده که عملا به چشم نمی آید. البته نمی توان این مساله را نیز نادیده گرفت که گویی کرونا فرصت خوبی را برای رفتن دانشگاه ها به سمت پروژه های برون دانشگاه ها فراهم کرد، به طوری که مراکز آکادمیک در کشور سال گذشته عزم جدی تری به نسبت دیگر سال ها برای عایدیزایی مستقل داشتند، به طوری که در آن سال 997 میلیارد تومان قرارداد بین این دو نهاد مهم کشور منعقد شده بود. در این میان دانشگاه صنعتی شریف توانست سهم 137 میلیارد تومانی داشته باشد. بعد از آن دانشگاه صنعتی امیرکبیر با 100 میلیارد تومان، دانشگاه تهران با 97 میلیارد تومان، دانشگاه صنعتی اصفهان با 67 میلیارد تومان و تربیت مدرس با 58 میلیارد تومان در رده های بعدی قرار دارند. شاید در نگاه اول رقم عایدیی که ازطریق انجام پروژه های صنعتی و غیرصنعتی ازسوی این دانشگاه ها اجرا شده، قابل توجه باشد، اما به جز معدود دانشگاه هایی که عایدیهایشان به نسبت بودجه شان حرفی برای گفتن داشته، مابقی دانشگاه ها عملا نتوانستند نقش قابل قبولی در این زمینه داشته باشند.

نسبت عایدیزایی دانشگاه ها به بودجه؛ تهران 25 درصد و صنعتی شریف 56 درصد

دانشگاه صنعتی شریف که در رده اول عایدیزایی ازطریق انجام پروژه ها در سال گذشته قرار داشته، توانسته 137 میلیارد تومان کسب عایدی را برای خود رقم بزند، بودجه مصوبش در همان سال 243 میلیارد و 124 میلیون و 700 هزار تومان بوده؛ یعنی به اندازه 56 درصد از بودجه مصوب خود توانسته عایدیزایی داشته باشد؛ این درحالی است که دانشگاهی مانند صنعتی شریف، در رده اول دانشگاه های صنعتی کشور قرار می گیرد؛ هرچند انتظار از این دانشگاه به مراتب بیشتر از این است، اما باتوجه به نسبت دیگر دانشگاه ها توانسته نقش قابل قبولی را به خود اختصاص دهد. ازطرفی دانشگاه امیرکبیر هم که عایدی 100 میلیارد تومانی را در سال 99 به نام خود به ثبت رسانده، توانسته 43 درصد از کل بودجه اش را از این طریق داشته باشد. از همه اینها که بگذریم، دانشگاهی مانند تهران که قدیمی ترین دانشگاه کشور به شمار می رود و در همان سال بیشترین بودجه یعنی 379 میلیاد و 804 میلیون تومان سهم از بودجه عمومی را به خود اختصاص داده بود، تنها 25 درصد عایدیزایی به نسبت بودجه اش داشته؛ دانشگاهی که نه تنها می توانست رده اول را به خود اختصاص دهد، بلکه انتظار می رفت حداقل بتواند 50 درصد از رقم بودجه اش را عایدیزایی داشته باشد؛ اتفاقی که به نظر می رسد تا رسیدن به آن، دانشگاه تهرانی ها باید راه زیادی را طی نمایند.

دهه 90؛ انجام بیش از هزار قرارداد مرتبط با جامعه و صنعت به صورت سالانه

جالب اینجاست که سال گذشته و به رغم غیرحضوری بودن دانشگاه ها درمجموع هزار و 913 قرارداد مرتبط با جامعه و صنعت اجرا شده که نسبت به یک سال قبل تر، رشد چشمگیری داشته است. این اندازه در سال 98، هزار و 701 قرارداد بوده که نشان می دهد ظرف یک سال رشد 112 درصدی داشته است. اما با نگاهی به تعداد قراردادها در دهه 90، باید گفت تقریبا اندازه قراردادها ثابت بوده و تفاوت فاصله چندانی میان سال ها وجود نداشته است، به طوری که این اندازه در سال 97 به هزار و 826 قرارداد و در سال 96 هم به هزار و 710 قرارداد رسیده بود؛ رقمی که برای سال 95 هزار و 735 بود.

رشد 186 درصدی تعداد قراردادها طی دهه 90

با نگاهی به تعداد قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت در دهه 90 باید گفت رشد حرکت دانشگاه ها برای کسب عایدی از این طریق قابل توجه بوده است؛ چراکه در سال 92 تنها 3 هزار و 35 قرارداد درحال اجرا وجود داشت که این اندازه در سال 99 به 8 هزار و 710 قرارداد افزایش یافت. یعنی طی این سال ها، اندازه قراردادها با دانشگاه ها رشد 186 درصدی داشته است. براساس این گزارش نیز عمده رشد در این حوزه از سال 97 به بعد شکل گرفته است. به عبارت دیگر در سال 97 این اندازه 8 هزار و 2 قرارداد بوده و یک سال بعد نیز تعداد قراردادها به 8 هزار و 427 قرارداد رسیده است، درحالی که این اندازه در سال 96 تنها 4 هزار و 723 و سال 95 هم 4 هزار و 249 قرارداد بوده است. هرچه به سال های ابتدایی دهه 90 نزدیک تر می شویم، اندازه قراردادها کاهش چشمگیری پیدا نموده است؛ چراکه سال 94، تنها 3 هزار و 248 قرارداد بوده و سال 93 هم که ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه در بدترین حالت خود قرار داشته، 2 هزار و 968 قرارداد درحال اجرا وجود داشت.

سهم 24 درصدی دانشگاه امیرکبیر از فراوری مقالات مرتبط با جامعه و صنعت

قطعا بار اصلی برای انجام پروژه های برون دانشگاهی برعهده دانشجویان تحصیلات تکمیلی به ویژه دکتری است؛ در این میان دانشگاه صنعتی امیرکبیر 270 انتها نامه، علم وصنعت با 145 انتها نامه و سمنان با 124 انتها نامه در رده های اول تا سوم قرار دارند، این درحالی است که در آن سال درمجموع تنها هزار و 124 انتها نامه مرتبط با قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت در کشور به رشته تحریر عایدیه بود، یعنی سهم دانشگاه رده اول این حوزه به نسبت کل کشور تنها 24 درصد بوده است؛ درحالی که این اندازه برای دانشگاه علم وصنعت 12.9 درصد و درنهایت نیز برای دانشگاه سمنان 11 درصد بوده است.

سهم زیر 10 درصدی مراکز آکادمیک کشور در ثبت اختراعات تازه

از مقالات منتشرشده مرتبط با جامعه و صنعت که بگذریم، یکی از مهم ترین دستاوردهای ورود دانشگاه برای رفع مسائل موجود در کشور رسیدن به اختراعات تازه است؛ اتفاقی که در سال 99 به ثبت 288 اختراع به وسیله اعضای هیات علمی کل کشور منجر شد. در این میان باز هم دانشگاه صنعتی اصفهان با ثبت 17 اختراع در رده اول واقع شده است، بعد از آن دانشگاه تربیت مدرس با 15، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و صنعتی امیرکبیر نیز به ترتیب هرکدام با 15 اختراع در رده های بعدی قرار دارند، اما نکته اصلی این است که دانشگاه صنعتی اصفهان که در برترین جایگاه واقع شده است، تنها سهم 5.9 درصدی از این حوزه را به خود اختصاص داده و 3 دانشگاه بعدی به ترتیب سهم 5.2 درصدی داشته اند.

مشارکت 76درصد اساتید دانشگاه شیراز در پروژه های صنعتی و غیرصنعتی

در این میان نمی توان این مهم را نادیده گرفت که انعقاد قراردادهای صنعتی و غیرصنعتی باعث درگیر شدن اساتید دانشگاه ها در راستای تحقق این قراردادها است؛ اما جالب اینجاست که در این بخش برخلاف تعداد قراردادها، دانشگاه شیراز است که در رده اول واقع شده است. درمجموع سال گذشته 4 هزار و 872 استاد به عنوان همکار با این قراردادها مرتبط بوده اند که در این میان دانشگاه شیراز با 720 استاد درگیر، سهم بیشتری از مابقی دانشگاه ها برعهده داشته است. این دانشگاه که 942 عضو هیات علمی دارد، تقریبا بیش از 76 درصد از اعضای آن درگیر پروژه هایی بوده اند که یا مرتبط با صنعت می شد یا قرار بود گره ای از جامعه باز نمایند. با نگاهی به دانشگاه هایی که بیشترین تعداد اعضای هیات علمی درگیر با پروژه ها را داشته اند، باید گفت استان ها در این میان از مرکز پیشی گرفته اند. دانشگاه صنعتی اصفهان با 364 استاد درگیر هم در رده دوم این حوزه واقع شده است.

باتوجه به اینکه 478 عضو هیات علمی در این دانشگاه مشغول به کار هستند، یعنی 76 درصد از آنها در سال گذشته پروژه ای برای انجام کار داشتند. بعد از آن دانشگاه تربیت مدرس واقع شده است که تنها 273 عضو هیات علمی اش در این حوزه وارد شده اند، درحالی که این دانشگاه به تنهایی 727 عضو هیات علمی دارد، نشان می دهد در برترین حالت تنها 37.5 درصد از اساتید خود را با این مهم درگیر نموده است. در دانشگاه علم وصنعت اما شرایط کاملا فرق دارد؛ چراکه از میان 430 عضو، 260 استاد با این پروژه ها در ارتباط بوده اند، یعنی 60 درصد اعضای هیات علمی این دانشگاه مرکز توانستند سال گذشته در حوزه فعالیت های برون دانشگاهی هم اثرگذاری جدی داشته باشند.

دست برتر اعضای هیات علمی دانشگاه علم وصنعت در فرصت های مطالعاتی

فرصت مطالعاتی را می توان یکی از مهم ترین راهکارهای آموزش عالی برای درگیر کردن اعضای هیات علمی با مسائل صنعتی و غیرصنعتی دانست؛ مساله ای که طبق اعلام خود وزارت علوم، گویی چندان مورد استقبال قرار نگرفته است، به طوری که در سال گذشته تنها 260 عضو هیات علمی از فرصت مطالعاتی در جامعه و صنعت بهره گرفتند. در این میان 45 عضو هیات علمی دانشگاه علم وصنعت از این فرصت بهره گرفتند؛ یعنی 17 درصد از کل فرصت های مطالعاتی سال 99 دراختیار این دانشگاه بوده است. نکته جالب اینجاست که دانشگاهی مانند محقق اردبیلی که در بخش های قبلی در زمره 5 دانشگاه برتر قرار نمی گرفت، حالا 17 فرصت مطالعاتی را به اعضای هیات علمی خود داده است، هرچند سهم آنها از مجموع این فرصت 6.54 درصد بوده، اما نشان دهنده این است که اساتید دانشگاه های تهران تمایل کمتری به حضور در فرصت های مطالعاتی دارند. دانشگاه صنعتی قوچان هم سومین دانشگاهی است که بیشترین فرصت مطالعاتی را به خود اختصاص داده. این دانشگاه با 15 فرصت توانسته سهم 5.77 درصدی را از آن خود کند.

آنچه مسلم است اینکه تعداد فرصت های مطالعاتی در آخرین سال از دهه 90 به نسبت سال های قبل از آن، رشد چشمگیری داشته است، به طوری که در سال 98، تنها 114 فرصت مطالعاتی اجرا شده که این اندازه در سال97 تنها 50 فرصت بوده است؛ رقمی که به نسبت یک سال قبل از آن قابل توجه بوده است؛ چراکه در سال96 اعضای هیات علمی کل کشور تنها 17 فرصت مطالعاتی در جامعه و صنعت را تجربه نموده بودند.

اخبار گروه سایر رسانه ها صرفا بازنشر اخبار سایت ها و خبرگزاری هاست و وبلاگ خوراکی هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.

بازگشت به صفحه رسانه ها