آرامگاه نوودویچی؛ خانه ابدی نخبگان علم، هنر و سیاست روسیه - وبلاگ خوراکی

به گزارش وبلاگ خوراکی، آرامگاه نوودویچی (Novodevichy cemetery) را می توان مشهور ترین و معروفترین آرامگاه موجود روسیه دانست. این آرامگاه دقیقاً در حاشیه ضلع جنوبی صومعه ای با همین نام قرار گرفته است که یکی از زیباترین منطقه ها مورد توجه گردشگران در این شهر محسوب می گردد. این صومعه به وسیله یک از شاهزادگان اهل مسکو یعنی واسیلی، باسیل سوم (Vassily, Basil III) پدر ایوان بزرگ در سال 1524 میلادی ساخته شد. بر اساس متون و مستندات تاریخی، علت ساخته شدن این مجموعه نیز، آزاد شدن شهر باستانی اسمولنسک (Smolensk) که از شهرهای روسیه بوده و تحت تسلط دولت کاتولیک لیتوانی قرار داشت؛ عنوان شده است. در خصوص این آرامگاه باید نکته ای فرهنگی را مد نظر قرار داد که بر اساس آن از دیرباز و در باور مردم روسیه کوشش شده است تا موقعیت قبرستان ها در نزدیکی منطقه ها مذهبی از قبیل کلیساها و صومعه ها باشد و علت ساخته شدن آرامگاه نوودویچی در نزدیکی صومعه ای با همین نام نیز؛ این باور فرهنگی است. در این آرامگاه عمدتاً افراد خاندان سلطنتی، نجیب زادگان و سران مذهبی دفن شده اند. البته در این میان شاهد وجود مقابر بعضی بازرگانان و دانشمندان و افراد نخبه جامعه نیز در آرامگاه نوودویچی هستیم.

شالوده اصلی این آرامگاه متعلق به قرن نوزدهم میلادی بوده و در آن بیش از 2 هزار مقبره افراد مشهور کشور روسیه از جمله اساتید دانشگاه، اشراف زادگان و ... وجود دارد. بخش عمده این قبرستان در فاصله سال های پس از 1898 و در ضلع جنوبی صومعه شکل گرفته است؛ البته افتتاح رسمی این مجموعه آرامگاهی در سال 1904 میلادی بوده و پس از تاریخ فوق، با سرعت رشد نموده و به مشهورترین و برترین محوطه آرامگاهی شهر مسکو تبدیل شد. در بین افراد دفن شده در آرامگاه نوودویچی؛ نام های مشهور و پرآوازه ای نیز دیده می گردد که از آن میان می توان به داستان نویس و ادیب مشهور روسیه یعنی آنتوان چخوف اشاره نمود. با کمی جستجو در بین دیگر افراد مشهور در این مجموعه می توان نام هایی پرآوازه ای مانند نیکولای گوگول و فئودور شالیاپین را نیز مشاهده کرد.

در سال 1927 مقامات حکومت شوروی سابق تصمیم گرفتند که در این آرامگاه تنها مجوز دفن افراد مشهور صادر گردد و امکان تدفین افراد عادی وجود نداشته باشد. به این ترتیب در دهه های 20 و 30 قرن بیستم میلادی شاهد دفن شدن افرادی مانند برادر لنین دیمیتری اولیانوف، همسر ژوزف استالین یعنی آلیلویوا استالین، پسر ماکسیم گورگی و ... در مجموعه آرامگاهی نوودویچی هستیم. در این زمان و طی حکومت کمونیستی شوروی، کسب اجازه تدفین در مجموعه فوق، یک امتیاز خاص محسوب می شد که هر کسی امکان برخورداری از آن را نداشت. از سوی دیگر در این دوران و با تصمیم دولت مبنی بر تخریب بعضی از آرامگاه های مربوط به قرون وسطی در شهر مسکو از جمله آرامگاه های سیمونوف، دانیلوف و دونسکوی، بر اهمیت آرامگاه نوودویچی افزوده شد.

در این روزگار، ژوزف استالین رهبر وقت حکومت شوروی، کمر به تخریب این آثار بسته و تنها آرامگاه دونسکوی توانست از این برنامه گسترده تخریب، جان سالم به در ببرد. به همین علت طی روزگار فوق، شاهد انتقال بقایای اجساد بعضی از افراد مشهور تاریخ روسیه از آرامگاه های تخریب شده به آرامگاه نوودویچی هستیم که از آن میان می توان به انتقال مقبره نیکولای گوگول؛ سرگئی آکساکوف و نقاش مشهور یعنی ایزاک لویتان (Isaak Levitan) اشاره نمود.

در سال 1949، مجموعه فوق به سمت جنوب توسعه یافته و بخش موسوم به آرامگاه تازه نوودویچی شکل گرفت. در سال های بعد، این رشد و توسعه همچنان ادامه یافت و بخش هایی تازهتری به مجموعه افزوده شدند؛ به گونه ای که امروزه مساحت کل آرامگاه بالغ بر هفت و نیم هکتار شده و در آن بیش از 26 هزار مقبره وجود دارد. شما با تماشا این مجموعه آرامگاهی، سفری در تاریخ و فرهنگ معاصر روسیه داشته و با مقابر صدها نویسنده، هنرمند، شاعر، دانشمند و افسران عالی رتبه حکومت شوروی روبه رو می شوید. بسیاری از این مقابر در نوع خود آثار هنری ارزشمندی محسوب شده و دارای تزئیناتی بسیار زیبا و تماشای هستند. اگرچه این مجموعه آرامگاهی در طول دوران حکومت شوروی به عنوان مهم ترین و مشهور ترین آرامگاه مسکو محسوب می شد اما نکته جالب این است که در آن تنها یکی از رهبران این حکومت، یعنی نیکیتا خروشچوف به خاک سپرده شده است.

بیشتر رهبران حکومت کمونیستی شوروی در داخل محوطه کاخ کرملین و میدان سرخ دفن شده اند. علت دفن خروشچوف در محلی غیر از محل دفن سایر رهبران شوروی، این است که وی در اواخر عمر از قدرت برکنار شده و هفت سال بعد از این رویداد درگذشت. وی به خواسته خودش در مجاورت اجداد و نیاکانش در آرامگاه نوودویچی به خاک سپرده شد.

در زمره نویسندگان مشهوری که آرامگاه آن ها در این محل واقع شده است، می توان به آنتوان چخوف، لئو تولستوی وبولگاکوف اشاره نمود. مشهورترین شاعر این مجموعه نیز مایوکوفسکی به شمار می آید. آهنگسازان مشهوری از جمله پروخوفیو؛ شوستاکوویچ، اشنیتکه نیز لیست طولانی مشاهیر این مجموعه را تکمیل می نمایند. از جمله دیگر افراد مشهوری که آرامگاه نوودویچی؛ منزل ابدی آن ها است، می توان به این موارد اشاره نمود:

خوانندگان: شالیاپین و ورتینسکی

بازیگران و کارگردانان: استانیسلاوسکی، واختانکوف و ارمولووا

نقاشان: لویتان، سروف

قهرمانان جنگ جهانی دوم و مدافعان شهر در برابر حمله ارتش آلمان نازی در سال 1941: کوسمودمیانسکایا، پانفیلوف

طراحان هواپیما: توپولوف و ایلیوشین

پس از فروپاشی حکومت شوروی، این مقبره همچنان اهمیت خود را حفظ نموده و افراد مشهوری همانند همسر گورباچوف در سال 1999 و بوریس یلتسین نخستین رئیس جمهور روسیه در سال2007 در این محل دفن شدند. یکی از آخرین افراد مشهوری که نام وی به لیست افراد شناخته شده موجود در این آرامگاه در سال های اخیر اضافه شده است، مستیسلاو روستروپوویچ (Mstislav Rostropovich) نوازنده مشهور ویولون و موسیقی دان بین المللی بود. امروزه این آرامگاه تنها به عنوان یک گورستان عادی شناخته نشده و از آن تحت عنوان موزه مشاهیر و بزرگان روسیه یاد می گردد که در خود صدها مجسمه و اثر هنری نفیس را جای داده است. در این آرامگاه بعلاوه بعضی از مشهورترین تندیس های ساخته شده به وسیله مجسمه سازان کلاسیک عصر شوروی از جمله ووچه تیچ (Vuchetich)،موخینا (Mukhina)،شادر (Shadr)،کوننکوف (Konenkov)، نیزوستنی (Neizvestny) و زیگال (Tsigal) واقع شده است. توصیه می کنیم در سفر به مسکو، حتما زمانی را برای بازدید از این مجموعه منحصر به فرد اختصاص داده و ساعاتی را با افراد مشهور و بزرگان معاصر روسیه بگذرانید.